ಪುರಿ ಜಗನ್ನಾಥ : ರತ್ನ ಭಂಡಾರದಲ್ಲಿ ಏನಿದೆ ಗೊತಾ….?

   ಮಹಾಪ್ರಭು ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಾಲಯದ ಈ ನಿಧಿಯು 150 ಕೆಜಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಚಿನ್ನ ಮತ್ತು 250 ಕೆಜಿ ಬೆಳ್ಳಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಹೊರ ರತ್ನ ಭಂಡಾರದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು 6 ಮರದ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿ ಸೀಲ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಪುರಿ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮುಖ್ಯ ಆಡಳಿತಾಧಿಕಾರಿ ಅರವಿಂದ ಪಾಧಿ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.

   ಆಂತರಿಕ ರತ್ನ ಭಂಡಾರದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಇನ್ನೂ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನು ಜುಲೈ 19 ರವರೆಗೆ ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈಗ ‘ಬಹುದ ಯಾತ್ರೆ’ ಹಾಗೂ ‘ಸುನಾ ಬೇಷ’ ನಂತರ ಈ ಕೆಲಸ ನಡೆಯಲಿದೆ. ಮಹಾಪ್ರಭು ಜಗನ್ನಾಥ, ಅಣ್ಣ ಬಲಭದ್ರ ಮತ್ತು ಸಹೋದರಿ ಸುಭದ್ರ ಗುಡಿಂಚ ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದ ಜಗನ್ನಾಥ ಶ್ರೀ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗುವ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ‘ಬಹುದಾ ಯಾತ್ರೆ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದ ನಂತರ, ಅವರು ಚಿನ್ನದ ಆಭರಣಗಳು ಮತ್ತು ಬಟ್ಟೆಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ, ಇದನ್ನು ‘ಸುನಾ ಬೇಷ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

   ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಾಲಯದ ನೆಲಮಾಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ ನಿಧಿ ಇದೆ, ಇದನ್ನು ‘ರತ್ನ ಭಂಡಾರ್’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಜಗನ್ನಾಥ, ಬಲರಾಮ್ ಮತ್ತು ಸುಭದ್ರೆಯ ಅಮೂಲ್ಯ ಆಭರಣಗಳನ್ನು ರತ್ನ ಭಂಡಾರದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಒಮ್ಮೆ ರಾಜರು ದಾನವಾಗಿ ನೀಡಿದ್ದರು. 1978ರ ತನಿಖೆಯ ನಂತರ ದೇವಾಲಯದ ಆಸ್ತಿಯ ದಾಖಲೆ ಇದೆಯಾದರೂ ನಂತರದ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ದಾನ ಮಾಡಿದ ಚಿನ್ನ ಮತ್ತು ಬೆಳ್ಳಿಯ ಲೆಕ್ಕವಿಲ್ಲ. 

   1984 ರಿಂದ ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಾಲಯದ ರತ್ನದ ಅಂಗಡಿಯನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿಲ್ಲ. ಈ ಬಗ್ಗೆ ಒಡಿಶಾ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಬಿಜೆಪಿ ಮತ್ತು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಹಲವು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿದ್ದವು. ರತ್ನ ಭಂಡಾರವನ್ನು ಸರ್ಕಾರ ಏಕೆ ತೆರೆಯುತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂದು ಬಿಜೆಪಿ ಮತ್ತು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಂದಿನ ನವೀನ್ ಪಟ್ನಾಯಕ್ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದವು? ‘ರತ್ನ ಭಂಡಾರ’ದ ಒಳ ಕೋಣೆಗೆ ಕೀ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಸರಕಾರ ಹೇಳುತ್ತಿದೆ. ಅಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ, ಈ ಕೀಲಿ ಎಲ್ಲಿ ಹೋಯಿತು ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕೆ ಯಾರು ಹೊಣೆ? ಇಷ್ಟು ದಿನ ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಖಜಾನೆ ಏಕೆ ಲೆಕ್ಕಕ್ಕೆ ಸಿಗುತ್ತಿಲ್ಲ? ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸಲಾಯಿತು. ಇದಾದ ಬಳಿಕ 2018 ರಲ್ಲಿ, ಒಡಿಶಾ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ರತ್ನ ಭಂಡಾರ್ ತೆರೆಯಲು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ನಿರ್ದೇಶನ ನೀಡಿತು, ಆದರೆ ಏಪ್ರಿಲ್ 4, 2018 ರಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಆದೇಶದ ಮೇರೆಗೆ 16 ಜನರ ತಂಡವು ರತ್ನ ಭಂಡಾರ್‌ನ ಬಾಗಿಲು ತೆರೆಯಲು ತಲುಪಿದಾಗ, ಕೀಲಿಕೈ ದೊರೆತಿಲ್ಲ.

    2018ರಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಆಯೋಗ ನೀಡಿದ ವರದಿಯನ್ನು ಒಡಿಶಾ ಸರ್ಕಾರ ಇನ್ನೂ ಏಕೆ ಬಹಿರಂಗಗೊಳಿಸಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಬಿಜೆಪಿ ಮತ್ತು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ಪ್ರಶ್ನೆ. ಬಿಜೆಪಿ ಮತ್ತು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ, ನವೀನ್ ಪಟ್ನಾಯಕ್ ಅವರ ಪಕ್ಷ ಬಿಜು ಜನತಾ ದಳ ಅಂದರೆ ಬಿಜೆಡಿ 1985 ರಿಂದ ರತ್ನ ಭಂಡಾರವನ್ನು ತೆರೆದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ. ಜಗನ್ನಾಥನ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ ರಾಜಕೀಯ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿದೆ.

   ಕಳೆದ ವರ್ಷ ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ, ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಾಲಯದ ಆಡಳಿತ ಸಮಿತಿಯು 2024 ರಲ್ಲಿ ವಾರ್ಷಿಕ ರಥಯಾತ್ರೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರತ್ನ ಭಂಡಾರವನ್ನು ತೆರೆಯುವಂತೆ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿತ್ತು. ಇತ್ತೀಚೆಗಿನ ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯ ನಂತರ ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರ ಬದಲಾಗಿದೆ. ಬಿಜೆಪಿ ತನ್ನ ಪ್ರಣಾಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ ರತ್ನ ಭಂಡಾರ ತೆರೆಯುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿತ್ತು. 

  ದುರಸ್ತಿಗಾಗಿ ರತ್ನ ಭಂಡಾರವನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆ (ಎಎಸ್‌ಐ) ಅಧೀಕ್ಷಕ ಡಿ.ಬಿ.ಗಡ್ನಾಯಕ್ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮೊದಲು ರತ್ನ ಭಂಡಾರದ ಸಮೀಕ್ಷೆ ನಡೆಯಲಿದೆ. ಜಗನ್ನಾಥ ದೇಗುಲದ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನಾ ಸಮಿತಿಯ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ರಾಥ್ ಅವರ ಪ್ರಕಾರ, ಎರಡು ರತ್ನಗಳ ಮಳಿಗೆಗಳ ಎರಡೂ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಬೀಗಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ರತ್ನ ಭಂಡಾರದಿಂದ ಹೊರತೆಗೆದ ಬೆಲೆಬಾಳುವ ವಸ್ತುಗಳ ಡಿಜಿಟಲ್ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗುವುದು ಎಂದಿದ್ದಾರೆ. 

   ರತ್ನ ಭಂಡಾರವು 2 ಭಾಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ:- ಹೊರ ಕೋಣೆ: ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಬಳಸುವ ಆಭರಣಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನದ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನಾ ಸಮಿತಿ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ನೀಡಿರುವ ಅಫಿಡವಿಟ್ ಪ್ರಕಾರ ಹೊರ ರತ್ನ ಭಂಡಾರದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 95.320 ಕೆಜಿ ಚಿನ್ನ ಮತ್ತು 19.480 ಕೆಜಿ ಬೆಳ್ಳಿ ಆಭರಣಗಳಿವೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಹಬ್ಬಗಳಂದು ಹೊರತೆಗೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜಗನ್ನಾಥ, ಬಲಭದ್ರ ಮತ್ತು ಸುಭದ್ರರನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದರ ಕೀಲಿಯು ಸಂಗ್ರಾಹಕನ ಬಳಿ ಇದೆ.

 ಒಳಕೋಣೆ:

   ಆಭರಣಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಉಳಿದ ಚಿನ್ನವನ್ನು ರತ್ನಾ ಭಂಡಾರದ ಒಳಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದರ ಕೀಲಿಯು ಕಾಣೆಯಾಗಿದೆ. ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಾಲಯದ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನಾ ಸಮಿತಿಯ ಅಫಿಡವಿಟ್ ಪ್ರಕಾರ, ಆಂತರಿಕ ಕೋಣೆಗಳಲ್ಲಿ 50.6 ಕೆಜಿ ಚಿನ್ನ ಮತ್ತು 134.50 ಕೆಜಿ ಬೆಳ್ಳಿ ಇದೆ.

   ಇವೆರಡರ ಹೊರತಾಗಿ ಈಗಿರುವ ರತ್ನ ಭಂಡಾರವೂ ಇದೆ. ಇಲ್ಲಿ 3.480 ಕೆಜಿ ಚಿನ್ನ, 30.350 ಕೆಜಿ ಬೆಳ್ಳಿ ಇದೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಆಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 

   ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಾಲಯದ ರತ್ನ ಭಂಡಾರವನ್ನು ತೆರೆಯುವುದರೊಂದಿಗೆ, ಅನೇಕ ಪುರಾಣಗಳು ಮುರಿದುಬಿದ್ದವು. ರತ್ನದ ಮಳಿಗೆಗಳನ್ನು ಹಾವುಗಳು ಕಾವಲು ಕಾಯುತ್ತಿವೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಹಾವುಗಳ ಇರುವಿಕೆಯ ಭಯದಿಂದ ಸರ್ಕಾರವು ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಹಾವುಗಳನ್ನು ಹಿಡಿಯಲು ತಜ್ಞರು ಮತ್ತು ಹಾವು ಸಹಾಯವಾಣಿಯ 11 ಸದಸ್ಯರನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸಿತ್ತು. ಪುರಿ ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯಲ್ಲೂ ಸಹ ಆಂಟಿವೆನಮ್ ಅನ್ನು ದಾಸ್ತಾನು ಇರಿಸಲು ಕೇಳಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ರತ್ನ ಭಂಡಾರದಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಒಂದು ಹಾವು ಪತ್ತೆಯಾಗಿಲ್ಲ. 

   ಕ್ರಿ.ಶ. 1150 ರಲ್ಲಿ, ಗಂಗಾ ರಾಜವಂಶವು ಒಡಿಶಾದ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಆಳಿತು ಎಂದು ಜಗನ್ನಾಥ ಪುರಿ ದೇವಸ್ಥಾನದ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಜ ಅನಂತವರ್ಮನ್ ಚೋಡಗಂಗಾ ದೇವ್ ರಾಜನಾಗಿದ್ದನು. ರಾಜ ಅನಂತವರ್ಮನ್ ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ. ಈ ದೇವಾಲಯವು 861 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಕ್ರಿ.ಶ.1161 ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. 

   7 ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಾಲಯದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 61 ಸಾವಿರ ಎಕರೆ ಭೂಮಿ ಇದೆ. ಈ ಪೈಕಿ ಒಡಿಶಾ 60,426 ಎಕರೆ ಭೂಮಿ ಹೊಂದಿದೆ. ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ 322 ಎಕರೆ ಭೂಮಿ ಇದೆ. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ 28 ಎಕರೆ, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ 25 ಎಕರೆ, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ 17 ಎಕರೆ, ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢದಲ್ಲಿ 1.7 ಎಕರೆ ಮತ್ತು ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ 0.27 ಎಕರೆ ಭೂಮಿ ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ನೋಂದಣಿಯಾಗಿದೆ. 

   ಪುರಿ ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಾಲಯದ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಪ್ರಕಾರ, ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲೆ 17 ಬಾರಿ ದಾಳಿ ಮತ್ತು ಲೂಟಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಆಕ್ರಮಣಕಾರರಿಗೆ, ದೇವಾಲಯವು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಲೂಟಿ ಮಾಡಲು ಆಕರ್ಷಕ ಸ್ಥಳವಾಗಿತ್ತು. ಹಿಂದೂಯೇತರ ಆಕ್ರಮಣಕಾರರಿಗೆ ಜಿಹಾದ್ (ಧಾರ್ಮಿಕ ಯುದ್ಧ) ಮಾಡಲು ದೇವಾಲಯವು ಉತ್ತಮ ಸ್ಥಳವಾಗಿತ್ತು. ಪ್ರತಿ ದಾಳಿಯ ಹಿಂದಿನ ಉದ್ದೇಶವು ಅದರ ಆಸ್ತಿ ಮತ್ತು ಪವಿತ್ರ ವಿಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಲೂಟಿ ಮಾಡುವುದಾಗಿತ್ತು.

   1340 ರಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳದ ಸುಲ್ತಾನ್ ಇಲ್ಯಾಸ್ ಷಾ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಾಶಮಾಡುವ ಮೊದಲ ದಾಳಿಯನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ಎರಡನೇ ದಾಳಿಯನ್ನು 1360 ರಲ್ಲಿ ದೆಹಲಿಯ ಸುಲ್ತಾನ್ ಫಿರೋಜ್ ಷಾ ತುಘಲಕ್ ನಡೆಸಿದರು. 1509 ರಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳದ ಸುಲ್ತಾನ್ ಅಲ್ಲಾವುದ್ದೀನ್ ಹುಸೇನ್ ಷಾ ಅವರ ಕಮಾಂಡರ್ ಇಸ್ಮಾಯಿಲ್ ಘಾಜಿ ಮೂರನೇ ಬಾರಿಗೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿದರು.

   ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲೆ ನಾಲ್ಕನೇ ದಾಳಿಯನ್ನು 1568 ರಲ್ಲಿ ಆಫ್ಘನ್ ದಾಳಿಕೋರನು ನಡೆಸಿದನು. ಐದನೇ ದಾಳಿ 1592 ರಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ಆರನೇ ದಾಳಿಯನ್ನು 1601 ರಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳದ ನವಾಬ್ ಇಸ್ಲಾಂ ಖಾನ್ ನ ಕಮಾಂಡರ್ ಮಿರ್ಜಾ ಖುರ್ರಾಮ್ ನಡೆಸಿದನು. ಏಳನೇ ದಾಳಿ 1608 ರಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ಎಂಟನೇ ದಾಳಿಯನ್ನು ಹಾಶಿಮ್ ಖಾನ್ ಸೇನೆ ನಡೆಸಿತು. ಒಂಬತ್ತನೇ ದಾಳಿ 1611 ರಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲೆ ಹತ್ತನೇ ದಾಳಿ 1615 ರಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು ಮತ್ತು 11 ನೇ ದಾಳಿ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ 1617 ರಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು.

  1621 ರಲ್ಲಿ ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲೆ 12 ನೇ ದಾಳಿ ನಡೆಯಿತು. 13 ನೇ ದಾಳಿ 1641 ರಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. 14 ನೇ ದಾಳಿ 1647 ರಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. 1655 ರಲ್ಲಿ ಫತೇಹ್ ಖಾನ್ 15 ನೇ ದಾಳಿಯನ್ನು ನಡೆಸಿದನು. ಔರಂಗಜೇಬನ ಆದೇಶದ ಮೇರೆಗೆ 1692 ರಲ್ಲಿ 16 ನೇ ದಾಳಿ ನಡೆಯಿತು. ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲೆ 17 ನೇ ದಾಳಿಯನ್ನು 1699 ರಲ್ಲಿ ಮುಹಮ್ಮದ್ ತಾಕಿ ಖಾನ್ ನಡೆಸಿದರು.

  ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಾಲಯವು 4 ಲಕ್ಷ ಚದರ ಅಡಿಗಳಷ್ಟು ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯವು ಸುಮಾರು 214 ಅಡಿ ಎತ್ತರವಿದೆ. ಕೆಂಪು ಧ್ವಜವು ಯಾವಾಗಲೂ ಅದರ ಶಿಖರದಲ್ಲಿ ರಾರಾಜಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಧ್ವಜವು ಯಾವಾಗಲೂ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ವಿರುದ್ಧ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿದಿನ ಸಂಜೆ ಅದನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಧ್ವಜವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು, ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ದೇವಾಲಯದ ಶಿಖರದ ಮೇಲೆ ತಲೆಕೆಳಗಾಗಿ ಏರುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಇಳಿಯುತ್ತಾನೆ. ಒಂದು ದಿನವೂ ಧ್ವಜವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸದಿದ್ದರೆ 18 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಮುಚ್ಚಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.

  ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮುಖ್ಯ ಗುಮ್ಮಟದ ನೆರಳನ್ನೂ ನೋಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ದೇವಾಲಯದ ಗುಮ್ಮಟದ ಸುತ್ತಲೂ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಹಕ್ಕಿ ಹಾರುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಶಿಖರದ ಬಳಿಯೂ ಹಕ್ಕಿಗಳು ಹಾರಾಡುವುದನ್ನು ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಜಗನ್ನಾಥನು ಸರ್ವಶ್ರೇಷ್ಠನೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ, ಅವನಿಗಿಂತ ಯಾರಾದರೂ ಹೇಗೆ ಮೇಲೇರುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುವುದು ಜನರ ನಂಬಿಕೆ.

  ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಸುದರ್ಶನ ಚಕ್ರವಿದೆ. ಯಾವುದೇ ಸ್ಥಳದಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ ಅದು ಮುಂದೆಯೇ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ನೀಲ ಚಕ್ರ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.ಸಿಂಹದ್ವಾರದ ಮೂಲಕ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ, ಸಮುದ್ರದ ಅಲೆಗಳು ಕೇಳಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ನೀವು ಹೊರಗೆ ಬಂದ ತಕ್ಷಣ, ತಳವಿಲ್ಲದ ಸಮುದ್ರದ ಅಲೆಗಳ ಶಬ್ದ ಕೇಳುತ್ತದೆ.

    ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಾಲಯವು ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಅಡುಗೆ ಕೋಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿದಿನ ಸುಮಾರು 1 ಲಕ್ಷ ಜನರಿಗೆ ಆಹಾರವನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿದಿನ ಆರು ಬಾರಿ ಭಗವಂತನಿಗೆ ನೈವೇದ್ಯ ಸಮರ್ಪಿಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ಇದರಲ್ಲಿ 56 ಬಗೆಯ ಖಾದ್ಯಗಳಿವೆ. ಅರ್ಪಿಸಿದ ನಂತರ, ಈ ಮಹಾಪ್ರಸಾದವನ್ನು ದೇವಾಲಯದ ಆವರಣದಲ್ಲಿಯೇ ಇರುವ ಆನಂದ ಬಜಾರ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

   ಇಲ್ಲಿನ ಹಲವು ಕುಟುಂಬಗಳು ತಲೆಮಾರುಗಳಿಂದ ಭೋಗ್ ಮಾಡುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಮಾಡುತ್ತಾ ಬಂದಿವೆ. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಕೆಲವರು ಮಹಾಪ್ರಸಾದವನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಮಣ್ಣಿನ ಪಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಈ ಅಡುಗೆಮನೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಡುವ ಶುದ್ಧ ಮತ್ತು ಸಾತ್ವಿಕ ನೈವೇದ್ಯಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿದಿನ ಹೊಸ ಪಾತ್ರೆ ಬಳಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವಿದೆ. ನೀವು ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಜಗನ್ನಾಥನ ಮಹಾಪ್ರಸಾದವನ್ನು ತಿನ್ನಬಹುದು, ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಅಡಿಗೆ ತಯಾರಿಸುವುದನ್ನು ನೋಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.

   ದೇವಸ್ಥಾನದ ಅಡುಗೆ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಾಪ್ರಸಾದ ಮಾಡುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯೂ ಕುತೂಹಲಕಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಪ್ರಸಾದವನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು, ಮರದ ಒಲೆಯ ಮೇಲೆ 7 ಮಣ್ಣಿನ ಮಡಕೆಗಳನ್ನು ಒಂದರ ಮೇಲೊಂದು ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಒಂದೇ ಬಾರಿಗೆ ಬೇಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಪ್ರಸಾದವನ್ನು ಮೊದಲು ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾದ ಪಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ನಂತರ, ಎರಡನೇ, ಮೂರನೇ, ನಾಲ್ಕನೇ, ಐದನೇ, ಆರನೇ ಮತ್ತು ಏಳನೇ ಪಾತ್ರೆಗೆ ಪ್ರಸಾದವನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

  ಜಗನ್ನಾಥ, ಅಣ್ಣ ಬಲಭದ್ರ ಮತ್ತು ಸಹೋದರಿ ಸುಭದ್ರೆಯ ವಿಗ್ರಹಗಳು ಮರದಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಪ್ರತಿ 12 ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಪ್ರತಿಮೆಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂಗಳಲ್ಲದವರಿಗೆ ಅಥವಾ ಭಾರತೀಯೇತರ ಧರ್ಮದ ಜನರಿಗೆ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ.